Hoe ggz-klinieken in Nederland geruisloos verdwenen
Spit-journalist onderzocht ‘wrang eind’ van specialistische zorgafdelingen
Acht hoogspecialistische ggz-afdelingen sloten of krompen in de afgelopen twee jaar. De behandelingen voor ggz-patiënten met de zwaarste problematiek is te duur. Spit-journalist Catrien Spijkerman deed onderzoek en sprak met patiënten en zorgverleners.
Je volgt de ontwikkelingen in de ggz al lang, hoe kwam je bij dit onderwerp?
“Ik hoorde regelmatig dat er klinieken werden gesloten. Met een collega ben ik gaan kijken om welke klinieken het ging en wat de reden van sluiting was. Het schokkende was: het bleek vooral te gaan om zeer specialistische klinieken en afdelingen, gericht op mensen met zware psychische aandoeningen. Dan heb je het bijvoorbeeld over mensen met niet-aangeboren hersenletsel die psychische problemen ervaren. In de reguliere ggz kunnen die mensen niet terecht omdat hun problemen deels neurologisch van aard zijn, in de neurologie is er te weinig expertise over het psychiatrische deel. Eén van de weinige plekken in Nederland – Vesalius in Woerden – waar mensen met deze aandoening terecht konden is nu gesloten.”
Je hebt ook met patiënten gesproken. Wat voor verhalen kwam je tegen?
“Ik sprak met patiënten die mij vertelden over hoe ontzettend veel ze hadden gehad aan de therapie. Zo interviewde ik Marie, een vrouw van 24, die een intensieve behandeling kreeg bij een autismekliniek in Zeeland. Ze had voor haar opname in de kliniek allerlei poliklinische therapieën geprobeerd, niks werkte. Ze was wanhopig en dacht er op een gegeven moment zelfs aan om haar leven te beëindigen. Toen ze werd opgenomen in specialistische kliniek in Zeeland voelde dat voor haar als een laatste strohalm. En het hielp. Omdat ze daar 24/7 omringd was met medewerkers met specialistische kennis van autisme ging ze enorm vooruit. De therapie voelde voor haar levensreddend. Helaas kreeg ze na vier maanden te horen dat de kliniek ging sluiten. En dat terwijl ze pas op de helft van haar behandeling zat.”
Wat gebeurde er eigenlijk met de patiënten die geen plek meer hadden in de kliniek waar zij in behandeling waren?
“Je gaat er toch vanuit dat wanneer een kliniek sluit, er elders alternatieve plekken zijn. Maar dat bleek helemaal niet zo goed geregeld te zijn. Er bestond tot voor kort in Nederland geen overzicht van de hoeveelheid plekken. Iedere instelling kan dus op eigen houtje besluiten een afdeling te sluiten. Uiteindelijk kwam er een inventarisatie die behandelingen en afdelingen benoemt die ‘cruciaal’ zijn in de ggz. Zo werd de Vesalius-kliniek die ik eerder noemde als cruciaal omschreven. Maar ja, hij is nu toch gesloten.”
Je hebt maandenlang onderzoek gedaan. Wat hoop je hier nou mee te bereiken?
“Het is wrang dat zulke specialistische klinieken zo geruisloos konden sluiten. Met dit onderzoek laten we zien hoe dat is gegaan. Het gebeurde deels onder het mom van ‘ambulantisering’, dat is de trend om opname-plekken te verminderen en zo veel mogelijk thuis zorg aan te bieden. Maar uit ons onderzoek blijkt dat dit te ver door schiet. Het is in feite vooral een geld-ding. De zeer specialistische behandelingen werden door bestuurders van instellingen als ‘niet rendabel’ aangeduid. Dat is dus heel schrijnend, zeker als je kijkt naar de wachttijden. Want wie wachten er het langst op een behandeling? Dat zijn de mensen met de zwaarste problematiek.”
Lees hier het hele onderzoek op onze website.
Meer van dit soort journalistiek?
Ons werk is tijdrovend en kostbaar. Jouw donatie helpt ons de volgende keer nog dieper te graven!